Aronya ve Aronya Çeşitleri Nelerdir?
Rosaceae familyasına ait çalımsı bir bitki olan aronya türlerinin anavatanı Kuzey Amerika ve Kanada'nın doğu bölgesi olup buralarda doğal olarak yetişmektedir.
Aronya, üzümsü meyve grubundadır. Sağlık potansiyeli nedeniyle 1900’lü yılların başında Avrupa’ya gelmiş ve Almanya’dan Rusya’ya doğru yayılmış, getirilmiş ve yetiştiriciliğine başlanmıştır.1950’li yıllardan beri Doğu Avrupa ülkelerinde ticari olarak yetiştirilmektedir. Geniş çaplı üretim 1940’lı yıllardan bu yana Rusya’da yapılmaktadır. Bugün Doğu Avrupa -özellikle polonya- ve Almanya’da yaygın olarak yetiştirilmektedir. Ülkemizde de yetiştirilmeye başlanmıştır.
Aronya meyvesinin, üç çeşidi bulunmaktadır.
1. Aronia arbutifolia (L.) Elliot: Kırmızı Meyveli Aronya (Red Chokeberry)
2. Aronia melanocarpa (Michx) Elliot: Siyah Meyveli Aronya (Black Chokeberry)
3. Aronia prunifolia (Marsh): Mor Meyveli Aronya (Purple Chokeberry)
Aronya, chokeberry, aronia berry, black chokeberry, apfelbeer, svartaronia, kahle apfelbeere gibi adlarla da bilinir.
Aronya Meyvesinin Yetişme Koşulları Nelerdir?
- Meyveleri yanı sıra için peyzaj çalısı olarak da yetiştirilmektedir. Sonbaharda çalıların aldığı renkler büyülü bir manzara sunar.
- İyi drene edilmiş her toprak tipinde ve her yükseklikte yetişmektedir. Kuraklığa çok toleranslı değildir. Fakat bol güneş ışığı ister.
- Kuraklığa, zaralı böceklere, çevresel kirliliğe ve tarım hastalıklarına oldukça dayanıklıdır.
- 90-180 cm boy ve 90-180 cm en şeklinde büyüyen odunsu çok yıllık bir çalıdır.
- Yetiştiricilik için en uygun toprak pH’sı 6–6.5 arasındadır.
- Çiçekler salkım şeklindedir. Bir salkımda 20-35 adet çiçek bulunmaktadır. Aronyanın çiçeklenme için soğuklamaya ihtiyacı vardır. Hermafrodit çiçekleri gösterişlidir, beş yapraklı beyazdır. Nisan sonu mayıs aylarında çiçeklenirler.
- Meyveleri olgunlaştığında parlak kırmızı veya siyah (6–13mm çapında, 0,5–2 gram ağırlığında) renktedir. Her meyve bir ila beş küçük koyu mor tohum içerir. Meyveler ağustos ve eylül aylarında olgunlaşır.
- Meyvelerin çekirdekleri yumuşak, küremsi, morumsu veya siyah renkte olup yenilebilir.
- Yaprakları geniş oval, sivri uçlu ve kenarları çentiklidir, ilkbahar ve yaz aylarında parlak yeşildir. Sonbaharda turuncu ve koyu kırmızı renge dönüşür. Kışın yapraklarını döker.
- Bulunduğu coğrafyanın durumuna göre değişmekle birlikte ağustos sonu, eylülün ikinci haftası da dahil hasat gerçekleşir.
ARONYA VİTAMİNLERİ
C vitamini : kilogram başına 137-270 miligram (mg / kg)
folat: kilogram başına 200 mikrogram (μg / kg)
B-1 vitamini: 180 μg / kg
B-2 vitamini: 200 μg / kg
B-6 vitamini: 280 μg / kg
niasin: 3.000 μg / kg
pantotenik asit: 2.790 μg / kg
tokoferoller: 17.1 mg / kg
K vitamini: 242 μg / kg
MİNERALLER
sodyum: 26 mg / kg
potasyum: 2.180 mg / kg
kalsiyum: 322 mg / kg
magnezyum: 162 mg / kg
demir: 9,3 mg / kg
çinko: 1.47 mg / kg
Tüm ağırlıklar, taze meyvelerin ağırlığıdır.
(Değerlere:https://www.medicalnewstoday.com/articles/320610#nutritional-information sayfasından ulaşılabilir)
Aronia melanocarpa (siyah chokeberry), içerdiği yoğun polifenol içeriklerinden , özellikle antosiyaninlerden kaynaklanan koyu mor, neredeyse siyah rengi nedeniyle bilimsel ilgi çekmiştir .
*Toplam polifenol içeriği 100 g kuru ağırlık başına 1752 mg,
* Antosiyanin içeriği 100 g kuru ağırlık başına 1480 mg ,
*Proantosiyanidin konsantrasyonu 100 g taze ağırlık başına 664 mg,
*100 gram taze aronya meyvesi 160,62 micromoles of Trolox Eq. ORAC değerindedir.
(277 kırmızı bitki karşılaştırmasında en yüksek değer aronia meyvesidir.)
Bu değerler bugüne kadar bitkilerde ölçülen en yüksek değerler arasındadır. Siyah aronia türleri, mor ( Aronia prunifolia ) veya kırmızı aronia'dan ( Aronia arbutifolia ) daha yüksek seviyelerde antosiyanin içerir.), kırmızı ve mor aronia ise fenolik asit ve proantosiyaninler bakımından daha zengindir.
ANTİOKSİDAN İÇERİKLERİ /antioxidant comporison//varıous berries/ BAZI BERRY GRUBU DEĞERLERİ
Aronia 16062
Edelberries 14697
Cranberries 9090
Blackberries 5905
Raspberries 5065
Blueberries 4669
Stawberries 4302
Cherries 3747
Gojiberries 3290
Wild bilberries,RAN 7570
Cloudberry/knotberries/RAN 2530
KAYNAK:
www.medicalnewstoday.com
National Instıtute on Aging
Gıda Teknoloji ve Biyoteknoloji Araştırmaları /Food Technology and Biotechnology/